Een van de aardige dingen van het zeilen is de haven bibliotheek. Dat is een rijtje oude boeken in de haven, waar je er een van kunt meenemen, als je er een andere voor in de plaats terug zet. Een rouleersysteem. Dit systeem is ontstaan vanwege de schaarse ruimte aan boord, en de wens bij lange reizen wat nieuws te lezen.
Het geinige is dat je veel boeken in andere talen tegenkomt. Meest Frans, veel Engels en Duits, en soms Nederlands, Zweeds, Spaans, Portugees, en een heel enkele keer Oud Saxisch.
Als gretige lezer ben ik er altijd als de kippen bij die haven bibliotheken af te struinen. Dat heeft mij al heel wat pareltjes opgeleverd. Over een daarvan, een Zweeds boek, wil ik graag wat meer vertellen. Ik heb het boek net uitgelezen. Door mijn kennis van de Noorse taal kon ik er genoeg van begrijpen om de grote lijn te volgen.
Het boek heet Konstruktören - en oceanseglares väg (De ontwerper - het pad van een zeeman) en is geschreven door Sven Yrvind in 2003. Deze Zweedse man heeft de opmerkelijke prestatie geleverd een kleine zeilboot van zeer ongewoon ontwerp te bouwen en heeft daarmee de beruchte Kaap Hoorn gerond bij winden van orkaankracht.
Uw eerste indruk zou kunnen zijn: die man is stapelgek. Ga maar na: wie zou zijn leven in de waagschaal zetten door een onbewezen ontwerp, dat zondigt tegen alle regels van hoe je een zeewaardig jacht zou moeten maken, ontworpen door een amateur in het jachtontwerpen en dat in de moeilijkste zee ter wereld - de zuidelijke IJszee bij Kaap Hoorn - bij wijze van experiment uit te proberen?
Uw eerste indruk was onjuist - het is een heel bijzonder en voor de jacht wereld waardevol ontwerp geworden. Omdat Yrvind als amateur begon, en dus niet de oogkleppen ophad die je in een vak krijgt als je de vakliteratuur hebt geleerd te volgen, was hij vrij in zijn keuzen bij het ontwerpen.
Daar komt nog eens bij dat deze beste man eigenzinnig op een hele prettige manier is - hij is een waarheidszoeker, die door eigen ondervinding en bewust experimenteren het vakgebied van boot bouwen totaal anders benaderd.
Zijn eerste plannen om lange zeiltochten te maken waren met miskopen - oude boten die weliswaar een zeewaardig ontwerp hadden, maar om in zijn beperkte budget te passen dermate oud waren, en daarmee in slechte staat van onderhoud, dat de boten vaarklaar krijgen onoverkomelijke problemen met zich meebracht.
Daarom dacht Sven: ik wil zelf een boot ontwerpen, een betaalbaar, klein, zeewaardig schip, wat geschikt is voor lange zeiltochten.
Uiteindelijk bleek zijn gebouwde schip niet te verzekeren - dat is het effect van bureaucratisch processen in onze economische maatschappij, waarvan het effect tot in de scheepsbouw is doorgedrongen. Bureaucratische EU richtlijnen hebben hun effect hebben gehad op wat bij verzekeraars als zeewaardig wordt gezien. Volgens deze richtlijnen was zijn scheepje, Bris genaamd, niet zeewaardig en daarom onverzekerbaar.
Maar geen nood, dan maar geen verzekering. Sven bouwde zijn scheepje Bris, en wist uiteindelijk Kaap Hoorn te bedwingen. In de jaren daarna is hij verder gaan denken over hoe scheepjes gebouwd volgens dit principe verder vervolmaakt kunnen worden. Dat gedachte proces is opgeschreven en vormt de inhoud van het boek Konstruktören.
En daarom is Sven van voren af begonnen, door uitgaande van de basis principes (zee ervaring en wetenschappelijke feiten) een boot te ontwerpen. Uiteindelijk heeft hij een aantal scheepjes ontworpen die zijn ideaal - een kleine, lichte, zeewaardige boot voor lange afstandszeilen - steeds beter benaderden.
Sven Yrvind beschrijft zijn ontwerp proces in het boek Konstruktören. Hij kiest uiteindelijk voor extreme oplossingen voor zijn ideale schip (de doorontwikkelde versie van Bris):
- Een klein schip (ongeveer 4.8 meter lang, 1.3 meter breed)
- Geen kiel, geen ballast
- Een bodem die vlak is en de vorm van een delta vleugel heeft (de bodem steekt uit buiten de zijboorden); met deze hele speciale vorm blijkt een schip aan de wind te kunnen zeilen zonder kiel of zwaarden, iets wat de specialisten voor onmogelijk hadden gehouden.
- Een ongestaagde korte mast met een logger tuig (reefbaar door zeil om de giek te rollen)
- Geen motor, wel een efficiënte versie van wrikken om tegen golven en wind in te kunnen varen
- Gemaakt van een kunststof die flexibel is op microschaal, maar stijf is op macroschaal (en daardoor flinke klappen op kan vangen zonder te breken)
- Een zelfrichtende vorm (de boot is stabiel doordat massa middelpunt lager is dan het volume middelpunt, en dit is gerealiseerd zonder ballast of kiel)
Het bijzondere van het boek is dat al deze extreme keuzen uiteindelijk toch juist blijken, als je ze vanaf de basis principes beoordeeld.
Dat is voor mij een zeer inspirerende gedachte - het zeilen is nog nog lang niet uit-ontwikkeld. Ontwerp principes moeten we kritisch bekijken op de manier van Sven Yrvind - dat gaat nog veel verrassende ontwerpen opleveren!
Edwin
Wie meer wil weten, kijk op de website van Sven Yrvind:
Het Duitse Yacht magazine heeft een mooi artikel gepubliceerd met een overzicht van de wapenfeiten van Sven Yrvind en een beschrijving van zijn laatste boot, kleiner dan deze kan bijna niet:
https://www.yrvind.com/wp-content/uploads/2017/11/yacht-original-1.pdf
Reactie plaatsen
Reacties