Onderweg kom je veel dezelfde schepen tegen: Bavaria, Beneteau, Jeanneau, Hanze, Hallberg Rassy en talloze polyester lookalikes. Prima schepen, we varen er zelf ook op, en alles wat je nodig hebt zit erop, of kun je er zelf bij plaatsen.
Maar soms zie ik in een haven op op zee een bijzonder zeilschip. Een schip waar mijn hart sneller van gaat kloppen. Als het kan, ga ik dan een praatje maken met de schipper.
De Schoener Thethis
Schoeners kunnen worden beschouwd als de meest uit-ontwikkelde van de klassieke volgetuigde driemaster zeilschepen. Nadat duidelijk werd dat een schip met minder zeilen met een kleinere bemanning te varen is, en dat langsgetuige schepen hoger aan de wind kunnen varen dan dwars getuigde schepen, werden driemaster (en ook tweemaster) schoeners gebouwd, zo rond 1900.
Schoeners blonken uit door pure snelheid, goed aan de wind varen, en waren wat kleiner dan de allergrootste volgetuigde schepen. Ooit won een tot de absolute soberheid gereduceerde schoener de America's cup ("de schoener America"), en leverde daarmee het bewijs dat dit het snelste toen bekende scheepsvorm was.
Een bijzonder kenmerk van een tweemaster schoener is dat de achterste mast de langste is (waardoor het bijbehorende schoenerzeil ver achter de boot kan uitsteken, en dus meer vierkante meters zeil).
De masten hellen scheef achterover. Veel zeilers herkennen niet waarom dit zo belangrijk is. Kijk maar eens naar de vleugel van een zwaluw (een scheve voorrand en een spitse punt). Kijk nu eens naar een surfzeil op topsnelheid (de mast scheef naar achteren en een vrij spitse punt). Kijk dan nog eens naar de vleugels van een F18 Hornet (een delta vleugel voor, uitlopend in een zwaluw achtige vleugel).
Bij een dergelijke schuin staande mast, zal de wind een wervel structuur opbouwen die van beneden naar boven steeds sterker wordt. Dit vergroot de circulatie rond het zeil. Bij een gelijk zeiloppervlak wordt daarom de lift coefficient groter en levert het zeil meer voortstuwing. Daarom zijn zwaluwen met hele kleine vleugels toch in staat extreme bochten te maken (door de grote liftkracht). Daarom hebben surfplanken aan slechts 4 m2 zeil genoeg om snelheden boven de 60 km/h te halen bij windkracht 8 (het helpt enorm als je de luchtspleet tussen board en zeil wegneemt door het zeil op de plank te kantelen). En precies daarom hebben schoeners scheve masten: meer snelheid.
Schoeners voor vrachtvaart zijn eigenlijk helemaal verdwenen, en in de pleziervaart zijn ze een zeldzaamheid geworden. Bij de vermogende happy few, tevens connaisseurs van het zeilen zie je nog een paar schitterende gerestaureerde exemplaren. Maar bij minder vermogenden komen ze haast niet meer voor. Vandaag zag ik er een in Figueira da Fox, Portugal.
Een praatje met de kapitein leerde me dat dit exemplaar er weliswaar heel fraai uitzag, maar technisch een paar mankementen had. De motor was gisteren uitgevallen, net op het moment dat hij tussen de havenpieren van Figueira de Fox was uitgevaren in de forse deining. Ongelukkiger kon het niet. Met veel stuurmanskunst wist hij het schip weer veilig in de haven te loodsen. Vakman, die kapitein.
Edwin
Reactie plaatsen
Reacties